Τι να ονειρεύονται, όταν κοιμούνται οι σκύλοι μας; Λαχταριστά, ξεχασμένα κόκαλα κρυμμένα στην αυλή μας; Την ουσιώδη μυρωδιά του κόσμου που δίνει απάντηση σε όλα τα σκυλίσια(κυνικά;) φιλοσοφικά ερωτήματα; Ή την εφιαλτική, χωρίς νόημα και αναγκαστική μέρα του μπάνιου; Ίσως και να ονειρεύονται εμάς όπως και εμείς ονειρευόμαστε εκείνους. Ίσως στα όνειρα να αναζητούμε από κοινού, νέους και ταυτόχρονα πανάρχαιους τόπους. Όπως και να έχει η αναζήτηση αυτή μας ταξιδεύει χιλιάδες χρόνια πίσω, όταν συναντηθήκαμε και εξημερώσαμε ο ένας τον άλλο. Στη κοινή μας νομαδική καταγωγή. Ο σκύλος δανείζοντας τη μύτη του για τα μάτια μας, εμείς δανείζοντας τις λέξεις μας για την εκφραστική ουρά του.

Η M.L. Von Franz[1] αναφερόμενη στο σύμβολο του σκύλου υποστηρίζει ότι αντιπροσωπεύει: “τη ζεστή, ζωντανή, ζωτική ορμή” που είναι “το απόσταγμα της σχέσης”, ενώ ο Hillman[2] όπως και ο Kafka[3] αναζητούν στο μελαγχολικό βλέμμα του τετράποδου άγγελου, τη καταθλιπτική πύλη στα μυστήρια της ψυχής και του κόσμου. Με τη χαρακτηριστική τους ξεροκέφαλη επιμονή, μας συντροφεύουν στα όνειρα μας. Κάποτε σαν οδηγοί, κάποτε σα καταδιώκτες, με το βραχνό γάβγισμα του ενστίκτου, μας ειδοποιούν για τον κίνδυνο ή την ευκαιρία. Ξεθάβουν ξεχασμένα μυστικά. Περιεργάζονται ανυπόμονα τα αινιγματικά σημεία.

“Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ζώα με συγκεκριμένους τρόπους για να συμβολίσουν πράγματα δύσκολα να περιγραφούν, που έχουν να κάνουν όχι μόνο με τα συναισθήματα αλλά και τα μυστήρια που βρίσκονται μακριά από τις περιορισμένες ικανότητες του εγκεφάλου μας”[4], καταλήγει ο ψυχίατρος Eric Goodwyn. Ο Κέρβερος, ο Μαύρος Σκύλος της κατάθλιψης και ο γερασμένος Άργος, πιστοί μας φίλοι στην αρχή και το τέλος της περιπέτειας, όταν ονειρευόμαστε τον εαυτό μας Ηρακλή ή ζητιάνο, φαίνεται πως ξέρουν να αναγνωρίσουν την αλήθεια. Είναι αδύνατον φυσικά να μας τη πουν. Αλυχτούν όμως με απίστευτη μανία προς εκείνη. Στα όνειρα η βοήθεια ενός σκύλου, φαίνεται πως είναι απαραίτητη όταν έχουμε χαθεί. Όπως πάντα στη κάρτα Ταρώ του Τρελού, ένας σκύλος χοροπηδά γύρω του, δε μας εγκαταλείπουν ποτέ στις πιο τρελές μας αναζητήσεις.

“Είμαι στο καναπέ μου. Έχω μάθει πως το σκυλί μου πέθανε. Ελπίζω η γυναίκα μου να το πέταξε στα σκουπίδια. Δεν αντέχω το θάνατο του”, ονειρεύτηκε κάποιος ξυπνώντας με τρομερές ενοχές. Περιέγραψε το όνειρο με χαμηλή φωνή. Ο σκύλος του τον οδήγησε σαν γνήσιος ψυχοπομπός σε μια μεγάλη οικογενειακή αλήθεια- τη διαχρονική άρνηση του πένθους. Στην ανάγκη μιας σωστής ταφής- ας μη ξεχνάμε τον Άνουβη, τον Αιγύπτιο, σκυλόμορφο θεό της ταρίχευσης. Άλλος περιγράφει: “Κάθομαι έξω από το σπίτι μου και χωρίς λόγο φοράω τη κουκούλα μου. Περνά ένας άγριος μαύρος σκύλος. Η κουκούλα φαίνεται ότι τον ερεθίζει. Μου ορμά και με πιάνει από το λαιμό”. Είναι ένας άνθρωπος που έχει αντέξει πολλές συμφορές μόνος. Που έχει ηρωικά “κουκουλώσει” πολλά τραύματα για να προστατεύσει αυτούς που αγαπά. Ίσως η κατάθλιψη του δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια οργισμένη διαμαρτυρία. Είναι εκείνη η μορφή κατάθλιψης που μας πιάνει από το λαιμό για να πούμε επιτέλους την αλήθεια.

Υπήρχε κάποτε στην Αγγλία ο άγιος Guinefort, που στο απλό του μνημείο, συνήθιζαν οι φτωχές γυναίκες να πηγαίνουν τα πολύ άρρωστα παιδιά τους για να γιατρευτούν. Η ιερή αγανάκτηση του Δομινικανού μοναχού που κατέστρεψε το μνημείο, φαντάζει δικαιολογημένη όταν ανακάλυψε ότι ο άγιος εκείνος για τον οποίο δεν είχε ξανακούσει ποτέ, ήταν στη πραγματικότητα ένας σκύλος. Αυτή είναι εν συντομία η ιστορία του παράξενου άγιου: “Κάποτε σε ένα κάστρο, οι ευγενείς γονείς είχαν ένα μωρό στη κούνια όπου για λίγα λεπτά το άφησαν χωρίς επίβλεψη. Η γκουβερνάντα τους ειδοποίησε με μια τρομακτική κραυγή όταν μπαίνοντας μέσα στο δωμάτιο αντίκρισε το σκύλο του σπιτιού γεμάτο αίματα στο πρόσωπο του. Ήρθαν οι τρομαγμένοι γονείς, όπου βλέποντας το θέαμα, υπέθεσαν πως το απαίσιο ζώο κατασπάραξε το λατρεμένο μωρό τους. Ο ιππότης υπακούοντας στη οργή του, σκότωσε χωρίς εξέταση το σκυλί. Σε λίγο ανακάλυψαν πως το μωρό τους ήταν ζωντανό και πως ο σκύλος είχε αίματα στο πρόσωπο από τη μάχη του να προφυλάξει το βρέφος από ένα φίδι που είχε τρυπώσει στο δωμάτιο. Οι ενοχές τους ήταν τέτοιες που έφτιαξαν ένα μνημείο για το ηρωικό ζώο”[5]. Τι αποκαλυπτική ιστορία, για τις τυφλές μας, συμπλεγματικές αντιδράσεις! Για τις μόνιμες αδικίες μας απέναντι στον ενστικτώδη εαυτό μας. Μόνο αν είμαστε έντιμοι, αν νιώσουμε τις ενοχές που χρειάζεται απέναντι στην ζωτική μας ορμή, τη μεταμορφώνουμε σε ένα πνεύμα ικανό για θεραπεία. Μέσα από την ανθρώπινη ικανότητα για αγάπη, σκέψη και φαντασία, λύνουμε τον σκύλο από την ασφυκτική του αλυσίδα. Τον αφήνουμε να τρέξει. Να ξαναβρεθεί σε μια από τις μυθολογικές του θέσεις: βοηθός του θεού Ασκληπιού.

Οι σκύλοι στα όνειρα ή και έξω από αυτά, δε θα προδώσουν ποτέ τη συγγένεια τους με το λύκο. Θα τους ακούμε τα βράδια να ουρλιάζουν μαζί με τις σειρήνες, σπάζοντας την αστική σιωπή και τυλίγοντας τη καρδιά μας με χαμένες αναμνήσεις από τη ζούγκλα. Μυρίζοντας μια σκύλα σε οίστρο, θα ξεφεύγουν από τη στοργική μας συντροφιά, γεμίζοντας μας δικαιολογημένη ανησυχία. Θα συστήνουν συνωμοτικά επικίνδυνες αγέλες για τους μοναχικούς πεζοπόρους στα σταυροδρόμια της απόφασης. Θα τσακώνονται με τις γάτες με τρόπαια σακούλες σκουπιδιών. Ο σκύλος που κοιμάται στα πόδια του κρεβατιού μας είτε είναι αγριωπό Pit Bull, είτε ένα ολόλευκο, περιποιημένο Maltese, θα ανασαίνει πάντα λίγο πιο γρήγορα από εμάς, γεμίζοντας τα όνειρα μας με την ένταση της φύσης, με τη βαθιά της επιθυμία για ζωή και την μελαγχολική γνώση του τέλους. Οι σκύλοι στα όνειρα ή και έξω από αυτά, θα προδίδουν πάντοτε τη συγγένεια μας με το λύκο.

Αν ισχύει το ρητό: “δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι”, τότε στα όνειρα όπως και στη ζωή μας, ο σκύλος μέσα από την αγάπη του που ακτινοβολεί σαν το λαμπρότερο άστρο του ουρανού- το Σείριο(το σκυλί του Ωρίωνα), τη γενναιότητα και την επιμονή του να επιστρέψει στην ανθρώπινη αγέλη του, την ανικανότητα να κρύψει τη χαρά και τη λύπη του, θα μας υπενθυμίζει ποιοι είμαστε. Θα μας αναγκάζει να ξαναβρούμε μια κοινή γλώσσα με τη φύση μας. Με τα Παυλοβιανά σάλια της προσδοκίας, την ακόρεστη όρεξη για παιχνίδι και αναζήτηση και την απίστευτη χαρά μας όταν θα ξεκλειδώνουμε τη πόρτα για να επιστρέψουμε στο ψυχικό μας σπίτι.

Από το Νίκο Ρούσσο

Αναφορές

[1] Schweizer- Vuellers R.(2008). Psychological Perspectives, 51:223-249, Routledge

[2]Hillman J.(2013). Animal Presences, Spring Publications

[3]Kafka F.(2017). Investigations of a Dog: and Other Creatures, New Directions

[4]Goodwyn E.(2012). The Neurobiology of the Gods, How Brain Physiology Shapes the Recurrent Imagery of Myth and Dreams, Routledge

[5] Δες το [1]