Σύμβολα του Εαυτού – Εικόνες της Ζωής
Πράγματι δεν είναι εύκολο να προσεγγίσεις την αυτογνωσία και να την κάνεις βίωμα. Αυτό συμβαίνει γιατί η αυτογνωσία ορίζεται συνήθως ως κάτι θεωρητικό και ασαφές και πολλές φορές μένει στην ανακάλυψη μιας εκδοχής της ιστορίας μας που την επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά, ζητώντας απεγνωσμένα παρηγοριά. Δεν είναι εύκολο λοιπόν να προσδιορίσεις την αυτογνωσία και να πείσεις τους ενδιαφερόμενους να κινήσουν την διαδικασία αναζήτησής της. Στην παρούσα περίπτωση, οι κύριοι Ρούσσος και Δρούλιας, έχουν καταφέρει αυτό που ψάχνουμε σ’ ένα βιβλίο που πραγματεύεται την αυτογνωσία. Χρησιμοποιώντας απτά παραδείγματα, καταλήγουν να εξηγούν με σαφή και κατανοητό τρόπο τον ορισμό της αυτογνωσίας, σε μια προσπάθεια γεφύρωσης του αχανούς με το πιο συγκεκριμένο και του αγνώστου με το πραγματικό. Σκοπός είναι να επέλθει πρώτα η συνειδητοποίηση κι αργότερα η δράση και η αλλαγή. Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο προβάλλεται η μεγάλη αναγκαιότητα να απελευθερωθούμε από δογματισμούς και να αφεθούμε στο Παιχνίδι.
Το διαφορετικό που προτείνεται εδώ είναι το Παιχνίδι ως μέσω αυτογνωσίας. Άλλωστε το πρώτο βήμα είναι να βάλουμε σε σειρά «τις εικόνες της ζωής μας» και να περιγράψουμε την αλήθεια μας. Ύστερα, η δράση είναι αναπόφευκτη. Το σίγουρο είναι πως η παραδοχή κρατάει σφιχτά το χέρι στην αποδοχή και τότε δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άλλο παρά να ζήσεις διαφορετικά. Τα παραπάνω υποστηρίζονται στο βιβλίο προτείνοντας το Παιχνίδι ως εργαλείο ενδοσκόπησης, για το οποίο παρουσιάζονται διαφορετικές εκδοχές του. Με τον τρόπο αυτό, διευκολύνει διάφορους επαγγελματίες να προσαρμοστούν καλύτερα, τόσο στις ποικίλες ανάγκες των διαφορετικών περιπτώσεων των πελατών τους, όσο και στο διαφορετικό πλαίσιο και περιβάλλον που «υπηρετούν». Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε, πως οι συγγραφείς, τηρώντας την διπλή προοπτική, τονίζουν την σημασία του Παιχνιδιού για τον ίδιο τον επαγγελματία. Ξεκινώντας το Παιχνίδι, μπορεί να στοχαστεί και να συνειδητοποιήσει τις δικές του σκέψεις και τα δικά του συναισθήματα για τους πελάτες του, βελτιώνοντας έτσι την μεταξύ τους επικοινωνία και συμβάλλοντας στην εξέλιξη της συμβουλευτικής διαδικασίας.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, σε μια εποχή όπου ο δογματισμός «στεγνώνει» την αυτογνωσία, το παιχνίδι δίνοντας έντονο το στοιχείο της έκπληξης, ζωντανεύει την περιέργεια των ανθρώπων για τη ζωή. Την μόνη στάση δηλαδή που κρατάει ζωντανούς τους ανθρώπους. Οι κάρτες που έχουν σχεδιαστεί για το Παιχνίδι, απεικονίζουν στοιχεία που έχουν δανειστεί από την μυθολογία. Ο μυθολογικός τρόπος σκέψεις κάνει την αυτογνωσία εφικτή επειδή προσφέρει «μέσα στις ζωντανές αφηγήσεις την ανάσα της μεταφοράς», συμβάλλοντας στο να είμαστε πιο δεκτικοί με την φωνή που ακούμε μέσα μας. Πρέπει να ανακαλύψουμε τον δικό μας μύθο για να ξετυλίξουμε το κουβάρι και σε αυτό στοχεύει να μας βοηθήσει το παρόν βιβλίο.
Με σαφείς επιρροές από την Αναλυτική Ψυχολογία του Carl Jung και του Συμβολοδράματος, χρησιμοποιώντας το Sand Play- Therapy ως πρακτική βάση για την σχεδίαση του Παιχνιδιού, μας ωθεί να δώσουμε απάντηση σε αυτό το τόσο σπουδαίο και συνάμα τυραννικό ερώτημα της ζωής μας: «Ποιος είμαι;». Μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε με πιο εύκολο τρόπο την αλήθεια μας. Άλλωστε η παιγνιώδης διάθεση και ο βιωματικός τρόπος ενσάρκωσης, στο παρόν, της προσωπικής μας μυθολογίας, φέρνει στη επιφάνεια τους ρόλους της ζωής μας. Το Παιχνίδι, είναι ικανό, να σπάσει σε κομμάτια την πελώρια πραγματικότητά μας έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να την μεταβολίσουμε καλύτερα. Και είναι τόσο επιτακτική ανάγκη να γίνει αυτό. Όπως αναφέρει ο Jung, «Μέχρι να κάνεις το ασυνείδητο, συνειδητό θα κατευθύνει τη ζωή σου κι εσύ θα το αποκαλείς μοίρα». Το επαναστατικό στο συγκεκριμένο βιβλίο είναι πως προτείνεται τρόπος να κινήσουμε αυτή την διαδικασία.
Είναι ξεκάθαρη η τοποθέτηση του παρόντος βιβλίου ως προς την δράση του υποσυνειδήτου στην ζωή μας. Το υποσυνείδητο είναι μια άγνωστη ζώνη για τον άνθρωπο το οποίο εκφράζεται στην ανθρώπινη φύση του, άλλοτε με την βία κι άλλοτε με την δημιουργία. Όπως και να έχει αναζητά διεξόδους για να γαληνέψει όλα εκείνα τα σκοτεινά κομμάτια μας. Υπάρχει καλύτερος τρόπος από το παιχνίδι για να πραγματοποιηθεί αυτό; Άλλωστε μέσα μας έχουμε ένα μικρό παιδί και είναι τόσο σημαντικό να το φροντίσουμε. Εκείνο είναι ο δείκτης των αναγκών μας και κάποια στιγμή οφείλουμε να του δώσουμε μέσα μας την θέση που του αναλογεί.
Είναι ένα μοναδικό βιβλίο που μας θυμίζει πως το μέσα μας δεν γεμίζει μόνο φέρνοντας επιτυχημένα εις πέρας διαδικασίες επιβίωσης, αυτοματισμούς και υποχρεώσεις. Μας θυμίζει πως χάνουμε την ουσία παρασυρόμενοι στους γρήγορους ρυθμούς ζωής και την τεχνολογική ανάπτυξη. Πόσο μεγάλη είναι ανάγκη σήμερα να τα βρούμε με το μέσα μας; Όπως αναφέρεται και στο Βιβλίο, την ανάγκη μας αυτή μπορούμε να την ανακαλύψουμε και να την ικανοποιήσουμε μέσα από τα σύμβολα, τον αυθόρμητο λόγο της ψυχής. Όπως λέει και ο Albert Camus, «υποφέρουμε επειδή στην νοσταλγία μας για σαφήνεια συναντάμε την πεισματική άρνηση του κόσμου να μας την προσφέρει», με άλλα λόγια να μας αποδεχτεί. Έτσι λοιπόν, ήρθε η ώρα να το κάνουμε εμείς για εμάς.
Οι συγγραφείς έχουν κάνει άψογη δουλειά αναλύοντας σφαιρικά το ζήτημα της αυτογνωσίας. Χρησιμοποιούνται πολλά παραδείγματα παιχνιδιού με έναν ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης των συμβόλων μέσα από τις κάρτες. Επίσης, τα παραδείγματα που παραθέτονται από περιπτώσεις ανθρώπων με τους οποίους οι συγγραφείς δοκίμασαν να παίξουν, καθιστούν πλήρως κατανοητούς τους κανόνες του Παιχνιδιού και κάθε περίπτωση έχει κάτι ξεχωριστό να μας μεταφέρει.
Το βιβλίο είναι καλογραμμένο και πειστικό για το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει. Δεν παρεκκλίνει πουθενά αλλά και δεν προσπαθεί να πει κάτι άλλο από αυτό που τελικά θέλει να πει. Έχει πετύχει τον στόχο του να παρουσιάσει ένα αποτέλεσμα εντυπωσιακό. Οι μικρές περιληπτικές-επεξηγηματικές φράσεις δεν αφήνουν τον αναγνώστη να χαθεί και να παραπλανηθεί, παρόλο που ο αναγνώστης ωθείται να στοχαστεί πάνω σε αυτές. Όμως αυτό δεν είναι και το πρέπον σ’ ένα βιβλίο που πραγματεύεται την ανάλυση του συμβόλου; Είναι η εναλλαγή των προοπτικών, στην προσπάθεια σύνδεσης του προσωπικού με το συλλογικό.
Εν κατακλείδι, «ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ-ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ» είναι ένα βιβλίο που απαιτεί την αφοσίωση του αναγνώστη και σε καμία περίπτωση δεν προτείνεται για απλή χαλάρωση. Είναι ένα βιβλίο με βάθος αλλά και υπόβαθρο που σίγουρα δεν αφήνει αδιάφορους τους αναγνώστες του.
Μας προσκαλεί να ξεφύγουμε από τα συνηθισμένα και να αρχίσουμε την προσπάθειά μας για να ανακαλύψουμε την αλήθεια μας. Ας αποδεχτούμε το κάλεσμα και ας ξεκινήσουμε το ταξίδι…
Μαίρη Παναγοπούλου- Οργανωσιακός Ψυχολόγος
Ψυχολογία της Εργασίας (Μεταπτυχιακή εκπαίδευση – University of East London)
Διοικητική των Επιχειρήσεων με Διεθνή Προσανατολισμό (Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση – Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Εκπαιδευόμενη στη Συνθετική Συμβουλευτική Ενηλίκων (Ψυχολογικό Κέντρο Χανίων)
Εκπαιδευόμενη στην Θετική Ψυχολογία (Ελληνική Εταιρεία Θετικής Ψυχολογίας)
Μέλος του συνδέσμου Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού Ελλάδος