Μπορεί συχνά οι αμφιβολίες σε σχέση με την ψυχοθεραπεία/συμβουλευτική να φουντώνουν. Άλλες φορές πάλι οι βαθιές ανασκοπήσεις και το ξεψάχνισμα των παιδικών χρόνων να πονάνε και όπως είναι φυσικό να κουράζουν. Ωστόσο αναρωτιέμαι υπάρχει αλλαγή χωρίς περισυλλογή και δύσκολους δρόμους; Μπορεί να οικοδομηθεί ένα επιτυχημένο σχέδιο δράσης ζωής πάνω σε «αόρατα θεμέλια»; Μπορείς να αναγνωρίσεις την ευτυχία αν δεν έχεις γνωρίσει έστω και λίγο το αντίθετό της για να μπορέσεις να τη συγκρίνεις με κάτι και να τη διαισθανθείς ώστε να κινηθείς προς την κατεύθυνσή της;
Κάνοντας λοιπόν τις παραπάνω σκέψεις αναλογίζομαι τη σημασία και τη δυναμική δύο άκρως σημαντικών στοιχείων της ψυχοθεραπείας ή της συμβουλευτικής: της σχέσης μεταξύ θεραπευτή κα θεραπευόμενου/ συμβούλου ή συμβουλευόμενου, καθώς και της διατύπωσης, γραπτώς ή προφορικώς, μιας συνειδητοποίησης και κατ επέκτασης της κατανόησης ενός ψυχολογικού, επαναλαμβανόμενου μοτίβου.
Από τη μία η σχέση είναι το άλφα και το ωμέγα της θεραπευτικής/συμβουλευτικής διαδικασίας. Τα δομικά της στοιχεία , αυτά της γνησιότητας, της αυθεντικότητας και της αποδοχής, λειτουργούν θεραπευτικά και συνάμα εκπαιδευτικά καθώς η εμπειρία μιας καλή σχέσης μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για την διαμόρφωση κι άλλων υγιών σχέσεων και εκτός του γραφείου του θεραπευτή/συμβούλου. Σχέσεις επι ίσοις όροις , καλά δομημένες με διακριτά όρια, μακριά από την τοξικότητα και την εξάρτηση.
Επίσης, το να γνωρίσεις απλά ποιος είναι ο λόγος που κρύβεται πίσω από τις ασυνείδητες αντιδράσεις σου, εκείνες δηλαδή που «παίρνεις φωτιά» δίχως προφανή αιτία, είναι η αρχή ενός αναπόφευκτου και γεμάτο εκπλήξεις ταξιδιού. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε και ο Λάο Τσε: «Ένα ταξίδι χιλιάδων μιλίων ξεκινάει με ένα μόνο βήμα». Το να γνωρίζεις λοιπόν είναι το ήμισυ του παντός. Και κάπως έτσι θα ξεκινήσεις αυθόρμητα να εξερευνάς το ψυχολογικό σου μοτίβο. Μια επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που πυροδοτείται από μια σημαντική κι ίσως δύσκολα κατανοήσιμη για εσένα αιτία.
Σήμερα, όλοι μας κάνουμε πολλές επιλογές κάθε μέρα, όλοι μας αισθανόμαστε ότι έχουμε αρκετές ευκαιρίες για να διαμορφώσουμε τις ζωές μας. Δεν είμαστε για παράδειγμα δουλοπάροικοι την εποχή της φεουδαρχίας, προσκολλημένοι στη γη, δεν ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι άλλοι αποφασίζουν ποιον θα παντρευτούμε ή τη εργασία θα κάνουμε. Είμαστε πολύ πιο ελεύθεροι από μερικούς ανθρώπους που ζουν σε άλλες κοινωνίες ή έζησαν σε άλλες περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας. Όμως και πάλι δεν είμαστε τόσο ελεύθεροι όσο νομίζουμε. Διαμορφωνόμαστε όχι από τους ανθρώπους γύρω μας που λαμβάνουν αποφάσεις για εμάς, αλλά από τις ίδιες τις διαδικασίες που κάνουμε τις επιλογές μας. Οι αντιλήψεις μας και οι διαδικασίες λήψης των αποφάσεων διαμορφώνονται από το παρελθόν, ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, όχι όσων αφορά τα γεγονότα αυτά κάθε αυτά, αλλά σε σχέση με τα βαθύτερα ψυχολογικά γεγονότα. Εδώ, η βασική συνεισφορά της ψυχοθεραπείας/συμβουλευτικής είναι το να βοηθήσει στο διαχωρισμό του παρόντος από το παρελθόν. Να μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τι κάνουμε. Να κατανοήσουμε από πού προέρχεται αυτό που κάνουμε. Τις περισσότερες φορές, ένα ερέθισμα του παρόντος ενεργοποιεί έναν ασυνείδητο πόνο του παρελθόντος με αποτέλεσμα η αντίδραση στο παρόν να μην συνάδει με την ένταση του γεγονότος που την προκάλεσε. Έτσι λοιπόν το άτομο μπορεί να παρατηρήσει τις αντιδράσεις του. Μπορεί να ξεχωρίσει σχέσεις και πρόσωπα, παρελθοντικές και παρούσες εμπειρίες. Αυτή η απλή δραστηριότητα μπορεί να επιφέρει τεράστια αλλαγή στις σχέσεις του. Κι όταν πλέον γίνει η συνειδητοποίηση… τι μπορώ να κάνω μετά σε σχέση με τον εαυτό μου αλλά και με τους άλλους;
Μπορούμε να σταθούμε και να την εξερευνήσουμε περισσότερο, να ελέγξουμε πόσο σπουδαία και αληθινή είναι. Τι συνέπειες μπορεί να έχει στη ζωή μας με τους άλλους, στον εαυτό μας και πως καταφέρνω ή δεν καταφέρνω να ικανοποιήσω τις ανάγκες μου. Ύστερα ίσως θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε πως δημιουργήθηκε και τι μας οδήγησε να συνεχίσουμε να το επαναλαμβάνουμε. Τέλος θα μπορούσαμε να διερευνήσουμε πως θα μπορούσαμε να αλλάξουμε αυτό τον τρόπο- υποθέτοντας ότι θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό να το κάνουμε.
Σκοπός 1: Προσδιόρισε και εξερεύνησε το ψυχολογικό μοτίβο για να ανακαλύψεις πόσο μεγάλης αξίας και πόσο σημαντικό είναι.
Σκοπός 2: Εξερεύνησε πως δημιουργήθηκε αυτό το ψυχολογικό μοτίβο- τι κάνει το πρόσωπο να επαναλαμβάνει το μοτίβο αυτό;
Σκοπός 3: Εξερεύνησε το ψυχολογικό μοτίβο ώστε να το αντιμετωπίσεις και να το εξαφανίσεις. Αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να είναι ένας συνδυασμός δουλειάς με τον εαυτό, την προσωπική ιστορία και τις διαπροσωπικές σχέσεις, μέσω π.χ. επίλυσης μια εσωτερικής σύγκρουσης, παλινδρόμησης σε ένα παλιό τραύμα ή και μέσω της ζωντανής σχέσης μεταξύ πελάτη και συμβούλου/θεραπευτή.
Σκοπός 4: Ακολούθησε τις αλλαγές στη ζωή ενός ανθρώπου, υποστηρίζοντας αυτόν ή αυτή ώστε να αντιμετωπίσεις την αντίσταση στην ανάπτυξη και στην αλλαγή, αντίσταση και προς τον εαυτό σου και τους σημαντικούς άλλους.
Οι σκοποί αυτοί δύσκολα ακολουθούνται με τη σειρά που αναφέρθηκαν, σε μια σειρά συνεδριών συμβουλευτικής/ψυχοθεραπείας, αλλά ο πελάτης και ο σύμβουλος θα μπορούσαν να πηδήσουν από τον έναν στον άλλο και πίσω ξανά (χωρίς να ακολουθήσουν μια σειρά) κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας ή μια σειράς συνεδριών. Ωστόσο η παραπάνω δουλειά ή εξάσκηση αποτελεί ένα μοναδικό συνοθύλευμα ανθρώπινης επαφής, συγκρούσεων, αλλαγής αλλά και αισιοδοξίας που μπορεί να επιτρέψει στον άνθρωπο να ανθίσει και να ζήσει κατά πως θέλει, με τον δικό του μοναδικό τρόπο τη ζωή του.
Βιβλιογραφία
Crouch, A. (1999). Τα Μυστικά της Συμβουλευτικής: Πώς να Γίνεται Επιτυχημένος Επαγγελματίας Σύμβουλος. Αθήνα: Εκδόσεις Π.Ασημάκης.
Μαίρη Παναγοπούλου- Οργανωσιακός Σύμβουλος
Υποψήφια Διδάκτορας Οργανωσιακής Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Ψυχολογία της Εργασίας (Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση-University of East London)
Διοίκηση Επιχειρήσεων με Διεθνή Προσανατολισμό (Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση -Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών)
Εκπαιδευόμενη στη Συνθετική Συμβουλευτική Ενηλίκων (Ψυχολογικό Κέντρο Χανίων)
Εκπαιδευόμενη στην Θετική Ψυχολογία (Ελληνική Εταιρεία Θετικής Ψυχολογίας)
Εκπαιδευόμενη στη Επαγγελματική Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)